Ventilatie op Kleiburg

Samenvatting

In Kleiburg fase 1 verloopt de luchttoevoer via metalen susbakken die direct in verbinding staan met buitenlucht. Ze zijn niet geïsoleerd en veroorzaken daardoor tocht, kou en warmteverlies. De afvoer gebeurt via een centraal systeem dat continu draait en veel energie verbruikt.

Zowel de Hogeschool Utrecht als Steeds Advies adviseren aanpassing van dit systeem. Er zijn drie verbeteropties onderzocht: CO₂-gestuurde ventilatie (C+), een variant met zelfregelende roosters (C+ZR), en balansventilatie met warmteterugwinning (WTW). Die laatste is voor Kleiburg fase 1 voorlopig niet haalbaar.

De bestaande susbakken kunnen mogelijk worden hergebruikt, mits ze worden aangepast of geïsoleerd. Voor de uitvoering zijn subsidies en leningen beschikbaar via de SVVE-regeling en het Nationaal Warmtefonds.

Slimmere ventilatie verhoogt het comfort, voorkomt vochtproblemen en vermindert energieverlies — belangrijke stappen in de verduurzaming van Kleiburg fase 1.

Ventilatie - inleiding

Het binnenklimaat in onze woning is een belangrijk onderdeel van ons dagelijks woongenot. Het bepaalt niet alleen of een ruimte aangenaam aanvoelt, maar heeft ook invloed op onze gezondheid en ons welzijn. Een goed binnenklimaat is het resultaat van een samenspel van verschillende factoren. Het is een evenwicht tussen warmte, vochtigheid, frisse lucht, CO₂, licht en geluid.

Een goed ventilatiesysteem is essentieel om een gezond en comfortabel binnenklimaat te behouden.

Een goede ventilatie voorkomt:

• ophoping van CO₂, vocht, stofdeeltjes en allerhande verontreinigingen, waardoor minder klachten als hoofdpijn, allergieën, benauwdheid en vermoeidheid;

• schimmel en vochtproblemen in badkamers, keukens en slaapkamers;

• een muffe, benauwde lucht en houdt de temperatuur en luchtvochtigheid stabiel.

Een ventilatiesysteem kan echter ook leiden tot een teveel aan ventilatie. Dit noemen we overventilatie, met als gevolgen onnodig warmteverlies en tochtklachten.

Moderne ventilatiesystemen, zeker als deze worden gecombineerd met warmteterugwinning (WTW), zorgen dat verse lucht wordt toegevoerd zonder grote warmteverliezen, waardoor energiekosten laag blijven en de woning een comfortabel klimaat behoudt.

In dit artikel bespreken we zowel de mogelijkheden van verbetering van het ventilatiesysteem als die van warmteterugwinning(WTW).

Het ventilatiesysteem - de huidige situatie

De aanvoer van verse ventilatielucht gebeurt nu op natuurlijke wijze. In de gevel van elk appartement zijn metalen susbakken opgenomen — ventilatiekanalen die lucht van buiten naar binnen geleiden. Deze bakken vormen feitelijk een open verbinding met de buitenlucht en bevatten geen isolatie, geluiddemping of slimme regeling.

Daardoor kunnen ze in de winter veel kou en in de zomer juist warmte doorgeven aan de binnenzijde van de woning. Dit zorgt voor een minder stabiel binnenklimaat en verhoogt het onnodig energieverbruik.

De afvoer van de gebruikte lucht vindt mechanisch plaats via gemeenschappelijke kanalen op het dak (ventilatietype C). Dit systeem staat constant aan en verbruikt veel energie.

De natuurlijke aanvoer van verse ventilatielucht kan leiden tot warmteverlies in de winter en aanvoer van te warme buitenlucht in de zomer.

Omdat het rooster handmatig moet worden geopend en gesloten, bestaat het risico van te weinig ventileren of juist van overventilatie en tocht.

Zowel de studenten van de HU als Steeds advies zijn van oordeel dat een aanpassing op de huidige situatie  wenselijk is om zowel het wooncomfort te verbeteren als energie te besparen.

We zien 3 mogelijke verbeteringen

Mogelijkheid	Uitleg
#1. Ventilatiesysteem C+ ventilatietype C wordt behouden, alleen wordt het gestuurd door CO²-sensoren	Het bestaande systeem C blijft behouden, maar wordt uitgebreid met CO₂-sensoren. Deze sensoren meten de luchtkwaliteit per ruimte en sturen de ventilatie automatisch aan. Werking de toevoer van verse lucht blijft natuurlijk, via de bestaande susbakken en raam- of muurroosters; de afvoer gebeurt mechanisch en maar nu alleen wanneer dat nodig is, op basis van het gemeten CO₂- en vochtgehalte. Voordelen energiebesparend: het systeem draait alleen wanneer dat nodig is, waardoor warmteverlies en stroomverbruik dalen; gezond binnenklimaat: automatische regeling zorgt voor constante luchtkwaliteit en voorkomt schimmel- en vochtproblemen. De handmatige bediening van de roosters blijft in dit scenario behouden. De huidige suskasten kunnen worden behouden. Deze lege suskasten  kunnen technisch gezien gevuld worden met isolerend materiaal, maar de ventilatiecapaciteit vermindert daardoor sterk en kan zelfs geheel verloren gaan
#2. Ventilatiesysteem C+ uitgebreid met zelfregelende roosters (ZR)	In deze variant wordt het systeem C+ gecombineerd met zelfregelende roosters (ZR). Deze passen automatisch de luchttoevoer aan bij veranderende winddruk of buitentemperatuur. Werking Een ZR-rooster werkt mechanisch dankzij een ingenieuze zelfregelende klep. Deze klep reageert automatisch op veranderingen in winddruk en zorgt ervoor dat het luchtvolume dat binnenkomt gelijk blijft bij toenemende wind. De werking berust op een flexibele klep of veermechanisme die zich gedeeltelijk sluit bij hogere druk, zodat er niet te veel koude lucht binnenstroomt en tocht, lawaai of energieverlies wordt voorkomen; Wanneer de winddruk afneemt, opent de klep zich weer zodat voldoende ventilatie is gegarandeerd bij lage luchtdruk. Er zijn geen elektrische onderdelen of motor nodig; de bediening vindt volledig plaats via de luchtdruk en de constructie van het rooster zelf. Voordelen constante ventilatie en meer comfort, ook bij wisselende weersomstandigheden; Een ZR-rooster heeft een uitstekende thermische werking en draagt bij aan de isolatie van het gebouw. Dit wordt bereikt door het ontwerp, dat meestal bestaat uit aluminium profielen met een dubbele of driedubbele afdichting  Hierdoor wordt warmteverlies via het rooster beperkt; ​in combinatie met vraaggestuurde afvoer (CO₂ en vocht) kan het rendement circa 75 % hoger liggen dan bij standaardroosters. Aandachtspunten zelfregelende roosters hebben periodiek onderhoud nodig om goed te blijven werken (inspectie, reiniging, smering). Ze zijn duurder in onderhoud dan handmatige roosters, maar bieden meer comfort en stabiliteit; bestaande suskasten kunnen in dit scenario deels worden hergebruikt, mits ze worden aangepast voor plaatsing van zelfregelende en eventueel geluiddempende roosters; Het is belangrijk op te merken dat zelfs de stilste ventilatieroosters onder bepaalde omstandigheden nog steeds enig geluid kunnen produceren, vooral bij harde wind of door drukverschillen.
#3. Ventilatiesysteem D balansventilatie	Bij dit systeem wordt zowel de aanvoer als de afvoer van lucht mechanisch geregeld. Het systeem  vergt  de aanleg van een netwerk van luchtkanalen. De installatie daarvan is in bestaande gebouwen complex en duur. Daarom wordt het in de praktijk alleen toegepast in nieuwbouwwoningen. Daarom zal deze mogelijkheid hier buiten beschouwing worden gelaten.

Kosten, subsidie en financiering

Via de SVVE (voor VvE's) kan subsidie worden aangevraagd voor energiebesparende maatregelen waaronder CO2-gestuurde ventilatiesystemen en balansventilatie met warmteterugwinning.

De subsidie is een percentage van de aanlegkosten

• bij één isolatiemaatregel: 15% van de kosten, maximaal €600 per appartement;

• bij twee of meer isolatiemaatregelen: 30% van de kosten, maximaal €1.200 per appartement.

De CO2 gestuurde ventilatie kan verder ook nog worden gefinancierd door een lening bij het Nationaal Warmtefonds.

Lees hier alles over sparen, lenen en subsidies terug.

Wat weten we nog niet?

• De daadwerkelijke technische inpassing in het ventilatiesysteem van Kleiburg fase 1;

• De onderhouds- en exploitatiekosten op de lange termijn;

• De invloed op geluid, luchtkwaliteit en comfort;

• De reactie van leveranciers en Vattenfall op koppeling aan het warmtenet.

Zodra vervolgonderzoek duidelijkheid geeft, wordt dit artikel aangevuld.

---

Bronnen & verwijzingen

• Hogeschool Utrecht, Onderzoek ventilatie, 2024

• SVVE (2024), Subsidie voor energiebesparende maatregelen bij VvE’s

• Nationaal Warmtefonds (2024), Financiering voor collectieve verduurzaming

---

Heb je vragen, ideeën of wil je jouw ervaringen delen?

Mail ons via duurzaamkleiburg1@gmail.com. Samen bepalen we de weg naar een toekomstbestendig Kleiburg.